Çuha Çiçeği

Baharla beraber “Çuha çiçekleri” tarla ve çayırlarda neşe içinde bize gülümsüyor!!! Köyümüzde beyaza yakın sarı renkli olan çuhalar eski Dokurcun dağ yolunda yerini mora bırakmış, mis kokan mor dağ sümbülleri ile o kadar güzeller ki ne kadar fotoğraf çekseniz de yine doyamıyorsunuz. Bu güzelliklerinin yanında birde şifaları var ki okuyunca siz de şaşıracaksınız! 
Çobançiçeği, ayıkulağı, tutya çiçeği, suçiçeği, evvel baharotu, felçotu gibi isimlerle anılmakta olan çuha çiçeği, Çuhaçiçeğigiller familyasının örnek bitkisidir. Kuzey Yarıkürede yaygın olan çuhaçiçeği, ülkemizde genellikle Doğu Anadolunun dağlık kesimlerindeki nemli orman ve çayırlarda yetişir. 15-25 cm. kadar boylanabilen, dayanıklı çokyıllık otsu bitkidir.

Kısa bir rizomu (kökgövdesi) vardır. Mavimsi-yeşil ve üzeri kırışık görünüşlü yapraklarının hepsi, doğrudan doğruya bitkinin rizom kökünden sürerek bir rozet oluşturur. Yuvarlak kesitli ve içi dolu olan çiçek sapları, 30 kadar çiçeği taşıyacak kadar dayanıklıdır.

Gevşek ya da sıkı salkımlar oluşturarak ilkbaharda açan çiçekleri, altın renkli taçyapraklarıyla gösterişlidir. Bitkinin koyu kahverengi minik tohumlarını taşıyan meyvesi yumurta biçimli bir kapsül halindedir. Güneşli ya da yarı gölge yerleri: kireçli ve nemli topraklan seven çuhaçiçeği, tohumlarıyla ya da büyük bitkilerin rizomlarının bölünüp ayrı yere dikilmesiyle çoğaltılır.

Çuhaçiçeği % 10a kadar varan oranda saponin ile ayrıca glikozitler, uçucu yağ ve flavonitleri içerir. Bazı yerlerde çiçekleri reçel ve şarap yapımında kullanılır. Yapraklan salatalara katılarak ya da et yemeklerinde dolma içi olarak tüketilir. Çuhaçiçeğinin yapraklarını ipekböcekleri pek sever, çiçeklerinin nektarını ise bal arıları yeğlerler.

Bitki ve kökü eskiden beri tedavi amaçlı kullanılmıştır. Bununla beraber tohumundan elde edilen ve Gamma-Linolenik Asit (GLA) içeren yağının kullanımı yenidir. Çuha çiçeği yağı, tohumlarının preslenmesi sonucu elde edilmiş tamamen doğal bir üründür. % 9 oranında Gamma -Linolenik Asit (GLA), % 0,72 oranında omega-6 (Cis-Linoleik Asit), % 8 oranında omega-9 (Cis-Oleik Asit),potasyum ve magnezyum içerir. GLA önemli yağ asitlerinden biridir. GLA sağlık için gereklidirçünkü vücuttaki bütün organları kontrol eden ve hormonlara benzer etki gösteren bileşiklerin (Prostoglandin-PGS) üretiminde kullanılır. Bu bileşikler özellikle kalp, dolaşım, deri ve savunma sisteminde etkilidir.
Ek olarak, GLA hücre zarının (cell membrane) önemli bir bileşenidir.

Bazı yiyecekler, temel yağ asitleri metabolizmasıyla ilgili enzimleri engeller. Aşağıda belirtilen durumlarda veya hastalıklarda da delta-6-desaturaz denen enzimin etkisi azalmaktadır. Bu enzim (delta-6-desaturaz), beslenme yoluyla alınan linoleik asidin (LA), gamma-linolenik aside (GLA) dönüşmesini sağlayan önemli bir enzimdir.

· Doymuş yağlardan zengin diyet (Aşırı hayvansal yağ kullanımı)

· Kolesterolden zengin diyet (Aşırı proteinli yiyecek tüketimi)

· Aşırı alkol alımı

· Çinko eksikliği

· Stres, umutsuzluk ve çaresizlik duyguları (Stres hormonu Cortisol düzeyini artırır.)

· Viral enfeksiyonlar (Bulaşıcı hastalıklar)

· Radyasyon

· Kanser

· Yaşlılık

· Şeker hastalığı

· MS hastalığı

GLA vücutta bir dizi reaksiyonla Prostaglandin ‘e (PGE₁) dönüştürülür. Prostaglandin’ ler hücre fonksiyonlarının düzenlenmesinde hayati öneme haizdir. Hormonlara benzerler fakat etkileri daha bölgesel ve ömürleri daha kısadır. Yukarıdaki durumlarda dışardan (beslenme yoluyla) GLA alınması hem vücudun GLA gereksinimini karşılar hem de eğer varsa besin alerjisi belirtilerini de azaltabilir.

· Bağışıklık sistemini güçlendirir.

· Bayanların özel günlerindeki baş ve karın ağrılarının (PMS ağrıları ve mensturel kramplar) giderilmesine yardım eder.

· Hanımlardaki adet düzensizliklerinin giderilmesinde faydalı olabilir.

· Menopoz semptomlarını azaltıcı etkisi vardır.

· Egzema ve sedef hastalarının ciltlerini sağlıklı bir görünüme kavuşturmaya yardımcı olabilir.

· Çinko (mineral) ile birlikte alındığında ergenlik sivilcelerini (Akne) iyileştirebilir.

· Aşırı alkol ve sigara kullanımı sonucu oluşan toksik (zehirli) etkileri azaltır.

· Yaşlılık etkilerinin geciktirilmesine faydalıdır. (Anti-aging etki)

· Romatizma ve mafsal (eklem) iltihabı ağrılarının azaltılmasına yardımcı olabilir.

· Kireçlenme sonucu meydana gelen bel, sırt, diz, omuz ve boyun ağrılarınaa karşı faydalı olabilir.

· Yorgunluğu azaltmak ve çalışma isteğinizi artırmak için yararlıdır.

· Güçsüz ve kırılgan tırnakları güçlendirir.

Çuha Çiçeği Nasıl Kullanılır? Kökleri ve çiçekleri kurutulduktan sonra suda kaynatılarak kullanılabileceği gibi taze yaprakları da haşlanarak ya da salatalara katılarak tüketilebilir.

Çiçeklerin kullanımı:

Bitkinin çiçekleri ilkbaharda toplanır. Yeşil renkli çiçek zarfı çıkarılıp atılır. Çiçekler gölgede kurutulur. Kurumuş çiçeklerden 1-2 tatlı kaşığı alınıp üzerine 1 bardak kaynar su dökülerek ve 15-20 dakika demlendirilerek bir infüzyon hazırlanır. Bu infüzyondan günde iki-üç kez birer bardak içilir.

Köklerin kullanımı:

Bitkinin rizomu sonbaharda toprağı kazılıp sökülür ve özenle kurutulur. Parçalanan kökten 1 tatlı kasığı alınıp 1 bardak suda kaynatılır. Sonra ateş kısılarak 5 dakika daha ısıtma sürdürülüp bir dekoksiyon hazırlanır. Bu dekoksiyondan günde üç kez birer bardak içilir.